SPRAWNOŚĆ MANUALNA

Sprawność manualna i grafomotoryczna jest to sprawność rąk w zakresie wykonywania takich czynności, jak: pisanie, rysowanie, wycinanie nożyczkami, wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików.
Rozwój sprawności manualnej w okresie przedszkolnym jest niezmiernie ważny, gdyż wraz z rozpoczęciem nauki w szkole szczególnego znaczenia nabierają umiejętności manualne. Odpowiedni poziom sprawności manualnej w znacznym stopniu warunkuje powodzenie dziecka w szkole. Sprawności motoryczne są rodzajem bardzo precyzyjnej koordynacji, w której zasadniczą rolę odgrywają mięśnie krótkie. Sprawność dobrze wyuczona przekształca się w nawyk. Po osiągnięciu kontroli nad tzw. motoryką dużą małe dziecko jest gotowe do uczenia się sprawności. Każdą sprawność motoryczną trzeba opanowywać osobno, ponieważ różni się ona pod pewnymi względami od pozostałych sprawności. Trzymanie łyżeczki przy samodzielnym jedzeniu różni się od trzymania kredki przy malowaniu.
Zdaniem H. Natowskiej objawami zakłócenia motoryki manualnej są: opóźnienia w rozwoju praksji (umiejętności posługiwania się przedmiotami codziennego użytku, ubieranie się, zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł), trudności w posługiwaniu się nożyczkami, mała wyćwiczalność w zakresie ruchów drobnych (brak precyzji ruchów) związana z nadmiernym lub za małym napięciem mięśni oraz brakiem koordynacji ruchów palców, dłoni i przedramienia, zakłócenia koordynacji wzrokowo - ruchowej przy czynnościach wykonywanych pod kontrolą wzroku (niski poziom graficzny pisma – obniżona sprawność grafomotoryczna, wolne tempo pisania oraz trudności w innych zadaniach plastycznych), szybkość ruchów rąk niedostosowana do zadania, niechętne podejmowanie czynności manualnych. Dzieci z obniżoną sprawnością manualną szybko się męczą przy pracach graficznych i pisaniu. Zakłócenia te mogą występować na tle ogólnej niesprawności ruchowej lub są zaburzeniem izolowanym.

STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 3-LETNIEGO
 nawleka korale na sznurek,
 drze papier przeciwnym ruchem ręki,
 bazgrze z własnej inicjatywy,
 rysuje kreskę, szyny, krzyżyk,
 rysuje zamknięte koło,
 rysuje głowonogi,
 buduje most z 3 klocków,
 buduje wieżę z 4 i więcej klocków,
 formuje wałek z plasteliny, placuszek, kulkę.

STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 4-LETNIEGO
 rysuje tylko prawą ręką lub tylko lewą ręką,
 podejmuje próby wypełniania konturów przedmiotów na dużych obrazkach,
 drukuje kilka wielkich liter,
 podejmuje próby cięcia papieru nożyczkami,
 rysuje prosty dom,
 rysuje postać człowieka.

STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 5-LETNIEGO
Ogólna sprawność motoryczna
 potrafi pobiec do góry po schodach nie trzymając się poręczy,
 potrafi iść na plecach na odległości 3 m nie dotykając ani razu piętami podłogi,
 potrafi skakać na jednej nodze prosto przed siebie na odległości 5m.
Sprawność manualna
 potrafi wykonać pojedynczy węzełek wg pokazu i wzoru,
 potrafi wyciąć figury płaskie /kwadrat, koło/ i wyciąć z materiału,
 buduje samorzutnie złożone budowle z klocków.
Sprawność grafomotoryczna
 potrafi odwzorować romb,
 rysuje postać ludzką „an face” uwzględniając podstawowe elementy.

Bibliografia:
1.Gąsowska T., Pietrzak-Stępkowska Z., Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu, Warszawa 1988.
2.Hurlock E.B., Rozwój dziecka, Warszawa 1985
3.Natowska H., Opóźnienia i dysharmonie rozwoju dziecka, Warszawa 1980
4.Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G., Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego, warszawa 1985

Opracowanie: Małgorzata Korytkowska-Pufka